Het Aandachtmodel

In het Aandachtmodel staat het begrip aandacht centraal en wordt de mens gezien als een aandachtwezen. Over aandacht bestaan verschillende ideeën. Voor de een heeft aandacht vooral te maken met concentratie, voor de ander vooral met verbinding. Na zorgvuldig observeren en reflecteren ben ik tot de conclusie gekomen dat beide ideeën over aandacht correct zijn, maar dat daarmee het begrip aandacht nog steeds onvoldoende is beschreven. Aandacht ligt wat mij betreft aan de basis van onze waarneming, ons gedrag, ons bewustzijn en ons leven. In het Aandachtmodel ga ik er van uit dat er drie vormen van aandacht zijn, namelijk: levensaandacht, focusaandacht en verbindende aandacht. Op basis van hun sturende werking onderscheid ik vier verschillende basisidentiteiten. Dit zijn de vier pijlers van onze menselijke identiteit.

Zijnsidentiteit

De eigenschappen van de Zijnsidentiteit hebben we te danken aan de levensaandacht. Levensaandacht is binnen het Aandachtmodel de equivalent van ki, qi, of chi die doorgaans aangeduid worden met termen als levensadem, levenskracht, vitale energie of spirituele energie en maakt deel uit van alles wat bestaat. Deze aandacht zorgt er voor dat we leven en bestaan, oftewel dat we ZIJN.

Levensaandacht uit zich materieel via een levend vrouwelijk, dan wel mannelijk lichaam en immaterieel door verbondenheid in ZIJN, ofwel Zijnsverbondenheid. Hoe groter de overeenkomsten in ZIJN, hoe groter de Zijnsverbondenheid. Zowel leven, lichaam als Zijnsverbondenheid zijn kwetsbaar. Kwetsbaarheid is dan ook een eigenschap die het leven voor een belangrijk deel vormgeeft.

De houding waarmee dit gedeelte van onze identiteit het beste uit de verf komt is accepteren. Accepteren is daarom de basishouding binnen onze Zijnsidentiteit. Als je ZIJN op orde is voel je je tevreden. Is er wat mis dan kun je fysieke signalen van ongemak voelen, zoals pijn, vermoeidheid, kramp, verdriet, of onzeker ZIJN. Deze signaalgevoelens dienen er toe om je alert te maken.

Deze link brengt je naar het grote artikel over de Zijnsidentiteit.

Beschermingsidentiteit

Onze focusaandacht stuurt twee basisidentiteiten aan, namelijk de beschermingsidentiteit en de verbeeldingsidentiteit, ofwel de BESCHERMING en de VERBEELDING.

De beschermingsidentiteit is van nature bedoeld voor onze fysieke bescherming. De basishouding is dan ook beschermen. Dat doen we door onze behoeftes te bevredigen, behoedzaam te zijn en met gevaar om te gaan. Dat blijken we op veel verschillende manieren te kunnen doen. We kunnen redden, buiten houden, vechten en vluchten. Gaat dat goed, dan ben je tevreden. Gaat dat niet goed, dan hebben we nog een laatste redmiddel: bevriezen. Het signaalgevoel wanneer het niet goed gaat met beschermen is angst.

(Deze link brengt je naar het artikel over de Beschermingsidentiteit.)

Verbeeldingsidentiteit

De tweede door focusaandacht aangestuurde basisidentiteit is VERBEELDING. Verbeelding is geen onderdeel van het lichaam, maar bestaat uit datgene wat we ons verbeelden. Hoewel verbeelding persoonlijk is, is haar taak dat niet. De taak van verbeelding is namelijk het beschermen van de cultuur waarin ze ontstaat, onder andere door bij te dragen aan continuïteit, verandering en schaalvergroting. Om deze taken uit te voeren hebben we gedeelde, persoonlijke en verbindende verbeelding tot onze beschikking, ofwel afspraken, ego en verwachtingen. De drijfveer, ofwel de basishouding van VERBEELDING is geloven. Hoe krachtiger we geloven, hoe sterker en onverzettelijker onze verbeelding zal zijn. Het maakt daarbij niet uit waarin we geloven.

Aan VERBEELDING hebben we onze maatschappij te danken. We kunnen er mooie, maar ook lelijke dingen mee doen. We hebben VERBEELDING nodig om mee te kunnen doen in de maatschappij en zijn ons hele leven druk bezig om onze VERBEELDING te voeden en up to date te houden via media, scholing en bijscholing, want blijven geloven kost moeite en de maatschappelijke lat ligt hoog, voor velen helaas te hoog. Wat we willen voorkomen is dat we in de war raken, want verwarring tast het geloof aan en is daarmee een bedreiging voor de maatschappelijke status quo. Om verwarring te voorkomen kunnen mensen boos, onredelijk en agressief worden als hun geloof en overtuigingen niet serieus worden genomen. Ik heb VERBEELDING daarom vergeleken met een driekoppige draak. De draak is een machtig mystiek wezen dat verschillende karakters kan hebben. De Europese variant is een monster dat vuur kan spuwen, de Aziatische variant is wijs en hulpvaardig.

VERBEELDING heeft zelf geen lichaam en kan daarom niet voelen, heeft geen houding en geen gedrag. Om haar taken uit te voeren maakt ze gebruik van gedrag en mogelijkheden van de andere basisidentiteiten. Zo transformeert ze omgaan met gevaar, naar doelgericht werken, behoeftes naar verlangens en gevoelens die we voelen naar gevoelens waarin we geloven, ofwel sentimenten. Op deze manier zit de draak, zowel de hulpvaardige als het monster, aan het stuur van ons leven.

(Deze link brengt je naar het grote artikel over de verbeeldingsidentiteit.)

Verbindingsidentiteit

De verbindingsidentiteit, ofwel VERBINDING, wordt aangestuurd door de verbindende aandacht. VERBINDING hebben we nodig voor stabiliteit in het leven en in de maatschappij. Zonder haar kunnen we geen contact maken, of afstemmen. In verbinding zijn is fysiek aansluiten door fysiek los te laten. Het is iets wat je met je hele lichaam doet. Loslaten is de basishouding van VERBINDING.
Via verschillende chakra's kunnen we in verbinding zijn met het aardse, met het leven en met het het hogere, collectieve bewustzijn. Ben je echt in verbinding dan zie en beleef je de wereld zonder verkleuring. Als je goed in verbinding bent voel je vreugde. Lukt dat niet, dan voel je je verlaten.

Deze link brengt je naar het artikel over de verbindingsidentiteit.

Levensdomeinen

De volgende stap in de beschrijving van het Aandachtmodel is de stap waarin de vier basisidentiteiten met elkaar worden verbonden. Dat levert zes tussengebieden op die ik levensdomeinen heb genoemd. Via de levensdomeinen krijgen we zicht op eigenschappen als verantwoordelijkheid, verdraagzaamheid, creativiteit en loyaliteit.

Deze link brengt je naar het artikel over de levensdomeinen.

Hans de Win

Links naar de verschillende artikelen in deze serie Aandacht voor een nieuw mensbeeld:

1. Inleiding
2. Zijnsidentiteit
3. Beschermingsidentiteit
4. Verbindingsidentiteit
5. Verbeeldingsidentiteit, grip op verbeelding
6. Aandacht voor signaalgevoelens, voelen en emoties
7. Tussentijdse samenvatting
8. De levensdomeinen
9. Afronding en handleiding, aandacht voor identiteit en systemen